Pani Doktor, w życiu codziennym rodzice muszą podejmować wiele trudnych decyzji związanych z rozwojem i zdrowiem swoich dzieci. Część z nich dotyczy rozszerzenia zakresu uodporniania dzieci przeciw chorobom zakaźnym. Rodzice każdego dnia są poddawani medialnej ofensywie, także w tej istotnej dla nich kwestii zdrowia dziecka. Odbierają różnorodne, często sprzeczne informacje na temat bezpieczeństwa i skuteczności szczepień. Do szczepień zalecanych przez lekarzy pediatrów należą szczepienia przeciwko meningokokom. Szczepienia te są w tej chwili realizowane w naszym mieście. Czy warto z nich skorzystać? Jeśli tak, dlaczego?
Meningokoki to bakterie będące przyczyną zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) i posocznicy zwanej sepsą. Inwazyjna Choroba Meningokokowa (IChM) należy do najważniejszych problemów zdrowia publicznego ze względu na jej piorunujący przebieg kliniczny. Bardzo istotne jest wczesne rozpoznanie zakażenia, jak najszybsza hospitalizacja oraz wdrożenie właściwego leczenia, gdyż w każdym przypadku zachorowania istnieje bezpośrednie zagrożenie życia. Co dziesiąta osoba umiera w wyniku zakażenia meningokokami, a u 20 proc. pacjentów występują trwałe powikłania, takie jak: uszkodzenie słuchu, niedowład kończyn, padaczka i inne problemy neurologiczne. Są to bakterie przenoszone przez bliski kontakt z nosicielem np. poprzez kichnięcie, kaszel, a nawet picie z jednego kubka. Ich nosicielstwo jest w Polsce powszechne. Znaczenie profilaktyki szczepionkowej jest więc ogromne.
Jakie są wskazania do szczepienia?
Czynne uodparnianie dzieci po ukończeniu drugiego miesiąca życia, młodzieży i dorosłych przeciwko zakażeniom wywołanym przez Neisseria meningitidis grupy C.
Kto powinien poddać się szczepieniu?
Szczepienie przeciw meningokokom należy do szczepień z grupy zalecanych, o których lekarz ma obowiązek poinformować rodziców. Szczepienie to jest zalecane niemowlętom, ale także dzieciom starszym i młodzieży oraz osobom z grup ryzyka (brak śledziony, niedobory odporności, zakażenia HIV).
Jak przebiega choroba? Kiedy pojawiają się pierwsze objawy?
Obraz kliniczny jest różnorodny, od łagodnej choroby z gorączką do posocznicy i/lub ZOMR. Choroba początkowo o łagodnym przebiegu może rozwinąć się w postać piorunującą i doprowadzić w ciągu kilku godzin do zgonu. W pierwszych godzinach często występują objawy ze strony górnych dróg oddechowych, takie jak: katar, zapalenie gardła, gorączka, brak apetytu oraz nudności, wymioty, drażliwość, ból głowy. Są to więc niecharakterystyczne objawy kliniczne, do złudzenia przypominające objawy powszechnie występujących zakażeń wirusowych. Objawy charakterystyczne dla posocznicy i ZOMR pojawiają się później. U niemowląt obserwuje się nadwrażliwość na dotyk i światło, bodźce słuchowe, nieutulony płacz i tętnienie ciemiączka. Dzieci starsze zgłaszają bóle głowy, obserwuje się też narastające zaburzenia świadomości. U części chorych występuje wysypka krwotoczna, która nie znika pod naciskiem np. szklanką. Dla lekarza badającego pacjenta w początkowym stadium choroby może być to duży problem diagnostyczny.
Jak wygląda leczenie?
Postępowanie lecznicze polega na jak najszybszym rozpoczęciu dożylnej antybiotykoterapii o szerokim spektrum, podawaniu leków przeciwzakrzepowych oraz ciągłym monitorowaniu stanu pacjenta. Konieczne jest przetransportowanie pacjenta do dobrze wyposażonego oddziału intensywnej opieki medycznej.
Jakie są sposoby ochrony przed zakażeniami wywołanymi przez meningokoki?
Meningokoki to bardzo groźne drobnoustroje przed którymi jedyną, dostępną formą profilaktyki są szczepienia. Szczepionka stosowana przez nas to: NeisVac-C.
Jaka jest skuteczność szczepionki przeciw meningokokom typu C ?
Od wprowadzenia szczepionki NeisVac-C w 2000 roku do lipca 2008 roku podano na świecie 26 mln dawek i stwierdzono tylko cztery przypadki nieskuteczności szczepienia, tzn. mimo szczepienia wystąpiły zachorowania na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o etiologii Neisseria meningitidis grupy C.
Czy te szczepionki są bezpieczne?
Stosowana przez nas szczepionka jest bezpieczna. Jak każdy lek, może oczywiście powodować działania niepożądane, są to najczęściej łagodne objawy miejscowe, takie jak: rumień i naciek w miejscu podania szczepionki. Rzadko występuje ból głowy, objawy rzekomo grypowe, uczucie rozbicia i zmęczenia. Jednak z kilkuletniej obserwacji mogę powiedzieć, że dzieci dobrze tolerują tę szczepionkę.
Z jakimi odczynami poszczepiennymi Pani, jako lekarz praktyk ma styczność najczęściej?
Najczęściej spotykam się z łagodnymi odczynami poszczepiennymi, są to: guzek podskórny w miejscu wstrzyknięcia, miejscowy obrzęk, ból w miejscu iniekcji, gorączka. Objawy te mogą pojawić się w ciągu paru godzin po szczepieniu. Możemy je łagodzić lekami przeciwgorączkowymi i przeciwbólowymi (Paracetamol, Ibuprofen) oraz miejscowo zastosować Altacet.
Czy Pani, jako pediatra zaleca rodzicom szczepienia przeciwko meningokokom?
Ze względu na zagrożenie, jakie niesie za sobą zakażenie meningokokami z grupy C, zalecam rodzicom szczepienie dzieci. Obserwowany wzrost liczby zachorowań w grupie wiekowej od zera do czterech lat potwierdza zasadność szczepień w tych grupach. Zagrożenie ze strony meningokoków rośnie w dużych skupiskach, w otoczeniu dużej grupy dzieci, które to - w związku z naturalnym brakiem ograniczeń w kontaktach między sobą - nawzajem przekazują sobie bakterie.
Wzrost liczby zachorowań obserwowany jest także w grupie nastolatków i młodych dorosłych, co wynika z zachowań ryzykownych, sprzyjających tym zakażeniom, takich jak chociażby: picie z jednej butelki lub szklanki, używanie wspólnych kosmetyków np. szminki, lizanie wspólnych lizaków lub lodów, jedzenie tej samej kanapki, palenie tego samego papierosa, pocałunki.
Moje dzieci i ja również jesteśmy zaszczepieni.
Czy szczepionkę przeciwko meningokokom można łączyć z innymi szczepieniami?
NeisVac-C możemy stosować jednocześnie ze szczepionkami stosowanymi w programie szczepień ochronnych.
Pani Doktor, kiedy jest najlepszy czas na szczepienia przeciwko meningokokom?
Szczepienie możemy przeprowadzić już od drugiego miesiąca życia, jeżeli rodzice wyrażą taką wolę. Chciałabym, żeby rodzice nie odwlekali decyzji o przeprowadzeniu szczepienia, gdyż zgodnie z zaleceniami ekspertów szczepienia rozpoczęte wcześnie najlepiej chronią dzieci. Im wcześniej dziecko otrzyma ochronę w postaci szczepionki tym lepiej.
Gdzie można zgłosić się na szczepienie i co należy ze sobą zabrać?
Szczepienia odbywają się w NZOZ „Na Żeromskiego” z siedzibą w Wodzisławiu Śląskim przy ulicy Żeromskiego 18 A (budynek Poradni mieści się za apteką całodobową „Vivax”).
Rejestracja oraz więcej informacji na temat programu odbywa się w dni powszednie w godzinach od 9.00 do 18.00 pod numerami telefonów: 791 651 434, 791 651 404.
Zapisy na szczepienia będą przyjmowane tylko do 30 września 2016 roku. Realizacja szczepień przewidywana jest natomiast do 15 listopada 2016 roku. Daty i godziny szczepień ustalane są z rodzicami indywidualnie. Na szczepienie należy przynieść książeczkę zdrowia dziecka, a w przypadku rodzin wielodzietnych kartę „Rodzina 3+”.
Co jeszcze chciałaby Pani powiedzieć rodzicom z naszego miasta, którzy wahają się co do szczepienia?
Sukcesy programów szczepień ochronnych są imponujące. Zapadalność na wiele groźnych i niekiedy śmiertelnych chorób zakaźnych spadła wielokrotnie. Rodzice wyolbrzymiają ryzyko odczynów poszczepiennych, a zapominają o korzyściach wynikających ze szczepień i o tym, że przechorowanie danej choroby niesie za sobą ogromne ryzyko wraz z realnym zagrożeniem życia. Szczepienia ochronne są jedną z najbezpieczniejszych i najbardziej efektywnych inwestycji w zdrowie dziecka. Chciałabym, żeby rodzice konsultowali się z pediatrami i poważnie rozważali możliwość szczepienia. Bardzo do tego zachęcam.
Dziękuję za rozmowę.