Debata nt. poprawy jakości powietrza w Polsce

Z inicjatywy marszałka Stanisława Karczewskiego w Senacie, 23 listopada 2017 r., odbyła się konferencja „Współpraca administracji rządowej i samorządowej – niezbędne narzędzie poprawy jakości powietrza w Polsce”. W debacie wzięli udział prezydent miasta Mieczysław Kieca oraz jego zastępca Dariusz Szymczak. Celem spotkania było uruchomienie debaty publicznej dotyczącej optymalnych metod połączenia wysiłków władzy ustawodawczej, administracji rządowej oraz administracji samorządowej na rzecz aktywnego zwalczania zanieczyszczenia powietrza. Problem jest pilny. Z szacunków Komisji Europejskiej wynika, że z powodu smogu co roku umiera przedwcześnie 50 tys. Polaków.

Otwierając debatę, marszałek Senatu podkreślił, że walka ze smogiem, zainicjowana przez organizacje pozarządowe, jest jednym z priorytetów rządu. - Ani rząd, ani samorząd, ani organizacje pozarządowe nie poradzą sobie same z tym problemem. Aby skutecznie walczyć ze smogiem potrzebne są systemowe rozwiązania, skoordynowane działania i współpraca administracji centralnej z samorządową – przekonywał. Marszałek Senatu zapowiedział też kolejne spotkanie z udziałem m.in. przedstawicieli resortów edukacji i zdrowia.

Jak mówił wicepremier, minister finansów i rozwoju Mateusz Morawiecki na 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w UE, 33 są w Polsce. - Chcemy z tym walczyć – zapewnił. Służyć ma temu przyjęty przez rząd w kwietniu 2017 r. program „Czyste powietrze”. Wicepremier zwrócił uwagę, że często pomijanym problemem jest przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu. - Co z tego, że będziemy mieli piękne rozporządzenia, czujniki, jeśli ludzi nie będzie stać na palenie czystym paliwem – stwierdził. W jego opinii problem smogu w Polsce uda się rozwiązać dzięki m.in. informatycznej bazie danych o źródłach ciepła we wszystkich budynkach w Polsce, a także programowi ograniczającemu ubóstwo energetyczne.

- Od 1989 r. nikt w sposób systemowy nie zajął się problemem smogu” – mówiła wiceminister rozwoju Jadwiga Emilewicz. Poinformowała, że w ramach realizacji programu „Czyste powietrze” udało się określić standardy emisyjne dla kotłów na paliwo stałe – 1 października 2017 r. weszło w życie rozporządzenie wprowadzające zakaz produkcji i sprzedaży tzw. kopciuchów, stosowanych głównie w gospodarstwach domowych oraz małych i średnich zakładach. Zakończyły się też uzgodnienia międzyresortowe w sprawie projektu ustawy o jakości paliw; w przyszłym tygodniu powinien on wejść pod obrady Rady Ministrów. Trwają też prace nad projektem ustawy o elektromobilności, który przewiduje m.in. wprowadzenie od 2020 r. stref niskoemisyjnych w miastach liczących powyżej 100 tys. mieszkańców.

Dr Artur Badyda z Politechniki Warszawskiej, powołując się na wyniki badań przeprowadzonych wspólnie z Wojskowym Instytutem Medycznym, wskazał na negatywny wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie; wzrasta przede wszystkim zachorowalność na choroby krążeniowo-oddechowe. Polska zajmuje 1. miejsce w Europie pod względem stężenia pyłów PM2,5 i benzoapirenu, a 2. pod względem stężenia PM10. - Jeżeli jakość powietrza nie poprawi się, będziemy z tego powodu chorować i przedwcześnie umierać – zaznaczył Artur Badyda. Dodał, że według WHO w Polsce w 2010 r. koszty przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniami w powietrzu wyniosły 101 mld dolarów.

Na bardzo skomplikowany system ochrony powietrza w Polsce, brak koordynacji działań na rzecz poprawy jakości powietrza na szczeblu rządowym i spójnego systemu finansowania ochrony powietrza wskazał prezes Najwyższej Izby Kontroli Krzysztof Kwiatkowski. Podkreślił, że izba wielokrotnie zwracała uwagę na problem zanieczyszczeń trafiających do atmosfery i konieczność zmniejszenia ich emisji. Przypomniał, że już w 2000 r. we wnioskach z kontroli realizacji zadań w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami NIK wskazywał na konieczność m.in. określenia norm jakościowych spalanych paliw. W kontroli w 2014 r. izba zwróciła uwagę, że powinny zostać określone standardy emisyjne dla nowych kotłów węglowych małej mocy wykorzystywanych w gospodarstwach domowych. Z kolei w 2016 r. NIK stwierdził, że skontrolowane gminy w województwie śląskim nieskutecznie działały na rzecz ograniczania niskiej emisji z kotłowni przydomowych i gminnych. Prezes Krzysztof Kwiatkowski poinformował, że w 2018 r. zostaną ogłoszone wyniki międzynarodowej kontroli jakości powietrza w Europie, która objęła 15 krajów UE, w tym Polskę. Podkreślił, że raport pokaże nie tylko poziom zanieczyszczenia powietrza w poszczególnych państwach, ale także, jakie rozwiązania legislacyjne i organizacyjne zastosowały kraje, które rozwiązały problem smogu lub go ograniczyły. - Od 2000 roku niewiele zrobiono skutecznie z tym tematem, brak współpracy na szczeblu rządowym i brak koordynatora jest wielką bolączka - widać dobre kierunki zmian, ale to dopiero początek . NIK przedstawi raport pokazujący na konkretnych przykładach, jak skutecznie walczyć o czyste powietrze - takie narzędzie otrzymają parlamentarzyści i rząd RP – zapowiedział Krzysztof Kwiatkowski.

Zdaniem Andrzeja Guły z Polskiego Alarmu Smogowego wystarczy zastosować wyniki kontroli NIK z 2000 r. i 2014 r. a problem smogu zostanie rozwiązany. Zwrócił uwagę, że na 5,5 mln domów jednorodzinnych 3,5 mln jest ogrzewanych przestarzałymi kotłami. 40% domów nie ma żadnego ocieplenia. - Zmiana tego to ogromne wyzwanie cywilizacyjne. Bez aktywnej roli rządu samorządy sobie z tym nie poradzą – przekonywał Andrzej Guła. Wskazał na potrzebę zmiany programów wspierających poprawę jakości powietrza. Chodzi o ulgi podatkowe, kredyty na preferencyjnych warunkach, wsparcie osób, których nie stać na wymianę przestarzałych kotłów. - Wartość inwestycji w czyste powietrze to 100 mld zł, a koszt przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniami w powietrzu to 300 mld zł. Może czas na bardziej odważne kroki – zachęcał Andrzej Guła.

Uczestnicy konferencji zapoznali się też z pracami nad zintegrowanym systemem wsparcia polityki i programów ograniczania niskiej emisji prowadzonymi przez Ministerstwo Rozwoju, instytuty: Łączności, Ochrony Środowiska, Chemicznej Przeróbki Węgla i Stowarzyszenie Krakowski Alarm Smogowy. Ma to być informatyczny system inwentaryzacji wszystkich budynków w Polsce wraz z informacją o tym, jak są ogrzewane. Pilotażowy system został opracowany dla Skawiny. W konferencji wzięło udział kilkudziesięciu przedstawicieli 33 polskich miast, które znalazły się na sporządzonej przez Światową Organizację Zdrowia liście 50 europejskich miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem.

Podczas debaty reprezentujący nasze miasto zastępca prezydenta Dariusz Szymczak zadał istotne z punktu widzenia samorządu pytania. Dopytywał stronę rządową m.in. o zwiększenie środków finansowych, które będzie można przeznaczyć na skuteczną walkę o czystsze powietrze. Ponadto wskazywał na potrzebę rozbudowy sieci gazowniczej w kraju. Zwrócił również uwagę na konieczność wypracowania przez stronę rządową jednego, komplementarnego programu dla wszystkich gmin borykających się z tym znaczącym problemem.

na podstawie: http://www.senat.gov.pl